Курстық жобаға ТҮсіндірме жазба
Кесте 1.1. dBase кестесінің өріс типі .
dBase кестесі жеткілікті қарапайым және дискіде едәуір аз физикалық файлдарды сақтауда қолданылады . Файлдың кеңейтіндісіне қарап , оның құрамында қандай деректер бар екенін көруге болады .
DBF – кестелік деректер .
DBT – үлкен екілік объекті деректер, немесе BLOB – деректер ( Binary
Large Object)
MDX – қолданба индекстер
NDX – dBase форматтық кестесін қолдамайтын индекс . Осындай
кестемен жұмыс істегенде программист бұны өзі өңдеу керек.
dBase кестесінде өріс аты әріптер мен сандардан құралу керек және ол әріптен басталуы керек . Аттың максимал ұзындығы 10 символдан тұрады . Атты жазғанда арнайы символ және және пробел жазуға болмайды .
dBase кестесінің кемшілігі болып , оның парольдік қорғаныстың болмауы және байланыстың тұтастығын бақылаудың болмауы . Сондықтан программист өзі осы істерді кодтау керек .
Paradox кестесі деректер базасын құруға және онымен жұмыс істегенде ыңғайлы болып табылады .
Оның негізгі артықшылықтарын атап өтейік :
деректердің тұтастығын
әртүрлі типті деректерді ұсынуға арналған өрістік типті
енгізілген деректерді тексеруді
кестенің парольдық қорғанысын
қамтамасыз етеді .
кестесінде Paradox 7 кестесінің өрістік типі тізімі берілген .
| Тип Белгіленуі Мәннің мазмұны Alpha A Символдар қатары. Ұзындығы 255 символ . Number N Жүзбелі нүкте саны . Money $ Ақшалық қосынды . Short S Бүтін сан . Диапазон -32768...32767 Longinteger I Бүтін сан . Диапазон -2 147 483 648...2 147 483 647 BCD # Екілік – ондық жүйедегі сан . Date D Күн . Time T Уақыт Timestampt @ Күн мен уақыт Memo M Символдар қатары. Ұзындығы шенелмеген . Formatted F Символдық қатар. Memo-дан айырмашылығы, қатар құрамында форматталған текст болады. Graphic G Графиктік көрініс.Форматтары BMP,PCX,TIF,GIF. OLE O OLE технологиясын қамтитын деректер форматы. Logical L Логикалық мән. Autoincrement + Автоинкрементті өріс. Binary B Байттар тізбегі. Ұзындығы шенелмеген . Bytes Y Байттық тізбек. Ұзындығы 255 символдан аспайды |
Кесте1.2. Paradox7 кестесінің өрістік типі тізімі
Ескерту !
Database Desktop программалық ортасында жұмыс істегенде Graphic, Binary,
Memo және OLE өрістік типінің мәні көрсетілмейді.
Paradox кестесінде өріс аты әріптен басталып, әріптер мен сандар құрылуы тиіс. Өріс атының максимал ұзындығы 25 символдан аспау керек. Өрістің атын бергенде пробел ," # " ," $ " символдарын қолдануға болады. Бірақ , "." , " ! " , " | " символдарын қолдануға болмайды. Себебі, бұл символдар DELPHI – де басқа мақсаттарда қолданылады .
Paradox кестесінің кемшілігі болып, кестелік деректерді сақтайтын типтік файлдардың көптігі болып саналады. Бір каталогтан келесі каталогқа қандай да бір кестенің орнын ауыстырғанда немесе көшіргенде, осы кестені қамтитын барлық файлдарды көшіру немесе орнын ауыстыру керек.
Paradox кестесінің файлдарының келесі кеңейтінділері бар :
DB – деректі кесте
MB – BLOB-деректер
PX – негізгі индекс
XG* және YG* – екінші индекстер
VAL – деректердің және сілтемелік тұтастықты тексеретін параметрлер
TV және FAM – Database Desktop программасында кестені шығару форматы
Delphi-дің өзіндік деректер базасының кестелік форматы болмаса да, әртүрлі МББЖ қамтамасыз етеді. Деректер базасымен жұмыс істеуге арналған Delphi құралын екіге бөлуге болады :
аспаптық құрал
компоненттер
Аспаптық құралдарға арнайы программалар мен пакеттер жатады. Олар деректер базасына қызмет етуді қамтамасыз етеді.
Компоненттер, деректер базасымен операция жасайтын қолданбаларды құруға арналған. Біз солардың компоненттерін қарастырайық.
Компоненттер парағы
Деректер базасының қолданбасын құруда қолданылатын компоненттерді қарастырайық.
Деректер базасымен жұмыс істегенде қолданылатын компоненттер Data Access, Data Control, Midas, Decision Cube, Rave және InterBase парақтарында орналасады.
Data Access парағында деректерге қатынауды ұйымдастыратын визуалды емес компоненттер орналасады:
DataSource – деректердің басы
Table – ДБ кестесіне негізделген деректер жинағы
Query – SQL – сұранысқа негізделген деректер жинағы
StoredProc – серверде сақталатын процедураны шақыру
DataBase – ДБ қосылу
Session – ДБ жұмысының ағымды сеансы
BatchMove – топ жазбалармен операцияларды орындау
Update – деректер жиынтығын модификациялау
NestedTable - қойылған кесте
Data Controls парағында деректерді басқаратын визуалды компоненттер орналасады:
DBGrid – кесте
DBNavigator – навигациялық интерфейс
DBText – жазба
DBEdit – бірқатарлы редактор
DBMemo – көпқатарлы редактор
DBImage – графиктік көрініс
DBListBox – қарапайым тізім
DBComboBox – комбинацияланған тізім
DBCheckBox – тәуелсіз ауыстырғыш
DBRadioGroup – тәуелді ауыстырғыш топтары
DBLookupListBox – басқа өріс деректерінің қарапайым тізімі
DBLookupComboBox – басқа өріс деректерінің комбинацияланған тізімі
DBRichEdit – толық функционалды тестілік редактор
DBCtrlGrid – модификацияланған кесте
DBChart – диаграммма
Midas парағында қашық деректер базасын басқаратын визуалды компоненттер орналасады :
ClientDataSet – клиенттік деректер жинағы
DCOMConnection – көпқолданбалы режимде қашық сервермен қосылу
SocketConnection - Windows сокеті арқылы қашық сервермен қосылу
DataSetProvider – деректер жиынының провайдері
SimpleObjectBroker – қарапайым объект брокері
WebConnection – Web-сервермен қосылу
CorbaConnection – Corba-клиенттің қосылуы
Decision Cube парағында шешімді қабылдайтын жүйені қалыптастыратын компоненттер орналасады:
DecisionCube – көпшекті деректер кубы
DecisionQuery – көпшекті деректерді қамтитын жиынтық
DecisionSource – көпшекті деректердің бастамасы
DecisionPivot – көпшекті деректердің көпөлшемді проекциясы
DecisionGrid – көпшекті деректердің кестесі
DecisionGraph – көпөлшемді деректердің графиктік ұсынысы
Rave парағында есеп берудің ретіне арналған визуалды компоненттер орналасады :
RvProject – проектің басты компоненті, Rave – пен байланысты қамтамасыз етеді
RvSystem – уневирсалды компонент, есеп беруді қарауды және баспаға шығаруды қамтамассыз етеді
RvNDRWriter – есеп беруді арнайы форматтағы файлға жазады және оны көруге мүмкіндік береді, баспаға шығарады
RvCustomConnection – мәліметтері жоқ есеп берумен байланыстырады
RvDataSetConnection – мәліметтермен байланыстырады
RvTableConnection – Table компаненті бар мәліметтермен байланыстырады
TRvQueryConnection – Query компоненті бар мәліметтермен байланыстырады
RvRenderPreview–RvNDRWriter арқылы құрылған файлдағы мәліметтерді экранда мүмкіндік береді
RvRenderPrinter–RvNDRWriter арқылы құрылған файлдағы мәліметтерді баспа құрылғысына жібереді
RvRenderPDF – есеп беруді PDF форматына ауыстырады
RvRenderRTF – есеп беруді RTF форматына ауыстырады
RvRenderHTML – есеп беруді HTML форматына ауыстырады
RvRenderText – есеп беруді мәтіндік файлға ауыстырады
InterBase парағында InterBase серверімен жұмыс істеуге арналған компоненттер орналасады :
IBTable – Table дерегінің жинағы
IBQuery – Query дерегінің жинағы
IBStoredProc– InterBase серверінде сақталатын процедураны шақырады
IBDatabase – деректер базасымен қосылу
IBTransaction – транзакция
IBUpdateSQL – деректер жиынтығын модификациялау
IBDataSet – деректердің бастамасы
IBSQL – SQL- сұранысты орындау
IBDatabaseInfo – деректер базасы туралы ақпарат
IBSQLMonitor – SQL- сұраныс орындалуының мониторы
IBEvents – сервер оқиғасы
InterBase парағының көп компоненттері Data Access компоненттеріне ұқсас болып келеді, айырмашылығы InterBase компоненттері, тек InterBase серверімен жұмыс істеуге арналған. Data Access парағының компоненттері әмбебап болып келеді.
4 Программаның баяндалуы
Жалпы мағлұматтар
Қарастырылып отырған мәліметтер базасы Delphi 7 ортасында құрылды. Ол үшін компьютер Celeron 1800| 256 Mb| 40 Gb| 32 Mb GeForce| M| K қолдандым.
Функционалдық тағайындалуы
Мәліметтер базасының көмегімен қолданушы мәліметтерге қатынаудың жолын қысқартады. Мәліметтер базасы үлкен фирмаларда, мекемелерде және т.б көп жерлерде қолданылады.
Логикалық құрылымның баяндалуы
1) Unit1
1) unit-ке Unit1 деген ат беріледі
2) интерфейсін құру
3-5) модульдерді баяндау
6) типін беру
7) бірінші форманы ашу
8-10) панельдерді қою
11-13) кестелерді қою
14) навигатор қою
15) кнопка қою
16) Жазбалық менюін қою
17) Rabotas BD деп меню ішіне жазу
18) Komanda деп меню ішіне жазу
19) Raspisanie деп меню ішіне жазу
20) Stadion деп меню ішіне жазу
21) Dokumenty деп меню ішіне жазу
22) Raspisanie Dokumenty ішіне жазу
23) Bilet Dokumenty ішіне жазу
24) Statistika деп меню ішіне жазу
25) Otchet1 Statistika ішіне жазу
26) Otchet2 Statistika ішіне жазу
27) Oprogramme деп меню ішіне жазу
28) Instrukcia Oprogramme ішіне жазу
29) Obavtore Oprogramme ішіне жазу
30) Vyhod деп меню ішіне жазу
31) BitBtn1 процедурасы
32) Komanda-ны шығару процедурасы
33) Raspisanie-ны шығару процедурасы
34) Stadion-ды шығару процедурасы
35) Dokumenty ішіндегі Raspisanie-ны шығару процедурасы
36) Dokumenty ішіндегі Bilet-ті шығару процедурасы
37) Otchet шығару процедурасы
38) Vyhod1Click шығару процедурасы
39) Instrukcia шығару процедурасы
40) Ob avtore шығару процедурасы
41) Otchet2 шығару процедурасы
42) өзіндік декларациялар
43) публикалық декларациялар
44) аяқтау
45-48) айнымалылар бөлімі
49) Form1 құру
50) басталуы
51) form1-ді жабу
52) аяқтау
53) Komanda процедурасын жазу
54) басы
55) form3 ашу
56) аяқтау
57) Raspisanie процедурасын жазу
58) басы
59) form4 ашу
60) аяқтау
61) Stadion1 процедурасын ашу
62) басталуы
63) form5 ашу
64) аяқтау
65) Raspisanie2 процедурасын жазу
66) басы
67) Form6 ашу
68) аяқтау
69) Bilet процедурасын жазу
70) басы
71) form7 ашу
72) аяқтау
73) Form1 ішінде Otchet процедурасын жазу
74) басы
75) form8 ашу
76) аяқтау
77) Vyhod процедурасын жазу
78) басы
79) form11 ашу
80) аяқтау
81) Instrukcia процедурасын жазу
82) басы
83) form9 ашу
84) аяқтау
85) Ob avtore1 процедурасын жазу
86) басы
87) form10 ашу
88) аяқтау
89) Otchet процедурасын жазу
90) басы
91) form13 ашу
92) аяқтау
93) Программанының соңы
2) Unit2
1) Unit2 атын беру
2) интерфейсін құру
3-4) модульдерді таңдау
5-13) типтерді алу бөлімі
14) өзіндік декларациясы
15) публистистикалық декларациясы
16) аяқтау
17-18) айнымалылар
19) Орындау
20)Unit1, Unit3, Unit4, Unit5, Unit6, Unit7, Unit8, Unit9, Unit10,
Unit11-лермен байланыстыру
21) соңы
3) Unit3
1) Unit3 атын беру
2) интерфейсін құру
3-5) модульдерді таңдау
6-21) типтерін беру
22) аяқтау
23) айнымалылар бөлімі
24) форма құру
25) орындау
26) Unit1, Unit2-мен байланыстыру
27) кнопканың процедурасын жазу
28) басы
29) form3 жабу
30) соңы
31) кнопканың процедурасын жазу
32) басы
33) кестеге қосу
34) соңы
35) кнопканың процедурасын жазу
36) басы
37) кестені өзгерту
38) соңы
39) кнопканың процедурасын жазу
40) басы
41-42) кестеге сақтау
43) соңы
44) кнопканың процедурасын жазу
45) басы
46-47) кестедегі мәліметті жою
48) соңы
49) соңы
4) Unit4
1) Unit4 атын беру
2) интерфейсін құру
3-5) модульдерді таңдау
6-21) типтерін беру
22) аяқтау
23) айнымалылар бөлімі
24) форма құру
25) орындау
26) Unit1, Unit2-мен байланыстыру
27) кнопканың процедурасын жазу
28) басы
29) кестеге қосу
30) соңы
31) кнопканың процедурасын жазу
32) басы
33) кестені өзгерту
34) соңы
35) кнопканың процедурасын жазу
36) басы
37) кестені жабу
38) соңы
39) кнопканың процедурасын жазу
40) басы
41-42) кестедегі мәліметті жою
43) соңы
44) кнопканың процедурасын жазу
45) басы
46-47) кестеге сақтау
48) соңы
49) соңы
5) Unit5
1) Unit5 атын беру
2) интерфейсін құру
3-5) модульдерді таңдау
6-21) типтерін беру
22) аяқтау
23) айнымалылар бөлімі
24) форма құру
25) орындау
26) Unit1, Unit2-мен байланыстыру
27) кнопканың процедурасын жазу
28) басы
29) кестеге қосу
30) соңы
31) кнопканың процедурасын жазу
32) басы
33) кестені өзгерту
34) соңы
35) кнопканың процедурасын жазу
36) басы
37) кестені жабу
38) соңы
39) кнопканың процедурасын жазу
40) басы
41-42) кестеге сақтау
43) соңы
44) кнопканың процедурасын жазу
45) басы
46-47) кестедегі мәліметті жою
48) соңы
49) соңы
6) Unit6
1) Unit6 атын беру
2) интерфейсін құру
3-5) модульдерді таңдау
6-24) типтерін беру
25) аяқтау
26) айнымалылар бөлімі
27) форма құру
28) орындау
29) Unit1, Unit2-мен байланыстыру
30) кнопканың процедурасын жазу
31) басы
32) форманы жабу
33) соңы
34) соңы
7) Unit7
1) Unit7 атын беру
2) интерфейсін құру
3-5) модульдерді таңдау
6-24) типтерін беру
25) аяқтау
26) айнымалылар бөлімі
27) форма 7 құру
28) орындау
29) Unit1, Unit2-мен байланыстыру
30) кнопканың процедурасын жазу
31) басы
32) форманы жабу
33) соңы
34) соңы
8) Unit8
1) Unit8 атын беру
2) интерфейсін құру
3-5) модульдерді таңдау
6-17) типтерін беру
18) аяқтау
19) айнымалылар бөлімі
20) форма 8 құру
21) орындау
22) Unit1, Unit2-мен байланыстыру
23) кнопканың процедурасын жазу
24) басы
25) отчетты шығару
26) соңы
27) соңы
9) Unit9
1) Unit9 атын беру
2) интерфейсін құру
3-5) модульдерді таңдау
6-17) типтерін беру
18) аяқтау
19) айнымалылар бөлімі
20) форма 9 құру
21) орындау
22) Unit1, Unit2-мен байланыстыру
23) кнопканың процедурасын жазу
24) басы
25) форманы жабу
26) соңы
27) соңы
10) Unit10
1) Unit10 атын беру
2) интерфейсін құру
3-5) модульдерді таңдау
6-17) типтерін беру
18) аяқтау
19) айнымалылар бөлімі
20) форма 10 құру
21) орындау
22) Unit1, Unit2-мен байланыстыру
23) кнопканың процедурасын жазу
24) басы
25) 10-шы форманы жабу
26) соңы
27) соңы
11) Unit11
1) Unit11 атын беру
2) интерфейсін құру
3-5) модульдерді таңдау
6-14) типтерін беру
15) аяқтау
16) айнымалылар бөлімі
17) форма 11 құру
18) орындау
19) Unit1, Unit2-мен байланыстыру
20) кнопканың процедурасын жазу
21) басы
22) 11-шы форманы жабу
23) соңы
24) соңы
12) Unit12
1) Unit12 атын беру
2) интерфейсін құру
3-4) модульдерді таңдау
5-10) типтерін беру
11) соңы
13) Unit13
1) кнопканың процедурасын жазу
2) басы
3) отчетты шығару
4) соңы
5) соңы
Шақыру және жүктеу
Мәліметтер базасын Delphi-де ашу үшін Пуск|Программы|Borland Delphi7| Delphi7 ашамыз. Өз папкамызды тауып, проектімізді ашамыз. Оны Ғ9 арқылы жүктейміз.
Қажетті техникалық жабдықтар
МБ жасауда Celeron 1800| 256 Mb| 40 Gb| 32 Mb GeForce| M| K компьютерін қолдандым. Сонымен қатар принтер қажет.
Кіріс мәліметтер
Мәліметтер базасындағы мәліметтер толығымен кестеде көрсетілген. Ол үшін Қосымша А ішіндегі Сурет 1, Сурет 2, Сурет 3 қара.
Шығыс мәліметтер
МБ қолдана отырып, екі документ жасадым. Оларды Қосымша А ішіндегі Сурет 4, Сурет 5-тен көре аласыздар.
Бақылау мысалдарын баяндау
Алдымен, осы курстық жобаны сақтайтын бір папка құрып алдым. МБ кестесін құрмас бұрын, алдымен BDE Administrator-да сол папкамды тауып, оның бүркеншік атын бердім. Содан соң DBD – қа кіріп, кестелерімді құрдым. Әрбір кесте құрар алдында жұмыс істеп отырған каталогта, өз папкамды көрсетіп отырдым. Барлық кестелерімді сол папкаға сақтадым. Бағынышты кесте бас кестелер арасына байланыс ұйымдастырдым. (Сурет 6, Сурет 7, Сурет 8 қара.) DBD-да жұмысымды аяқтап, Delphi7 ортасына көштім. Ендігі жұмыстардың барлығы осы ортада көрініс алады. Delphi-ге кірдім, форма1 өзі шығып тұрады. Оның ішіне үш панель тастап, сол панельдердің ішіне өз кестелерімді біртіндеп орналастырдым. Осы форма ішінде негізгі меню кнопкаларын жасадым. (Form1-ді Сурет 9-дан қара).
DBD-да байланыстырған кестелерімді, Delphi-де қайта байланыстырдым. Ол File|New|Others|DataModule аламыз. Бөлек бір кішкентай терезе шығады. Оның ішіне өзімнің үш кестемді тастап және әр кесте ішіне
Data Access парағындағы DataSource,яғни деректердің басын тастадым. (Сурет 10 қара)
Негізгі менюдағы Rabota s BD ішіндегі үш кетеге әрқайсысына жеке-жеке форма құрдым. Команда кестесі үшін Form3(Сурет 11 қара). Расписание кестесі үшін Form4 (Сурет 12) және Стадион кестесі үшін Form5 (Сурет 13) құрдым.
Келесі Documenty менюінің ішіне екі документ жасадым. Біреуі команданың күнтізбесі туралы документ болса Form6 (Сурет 4), екіншісінде сұранысты қолдана отырып, билеттің формасын жасадым Form7 (Сурет 5).
Statistica менюіне отчеттарды жасадым. Отчеттарды жасау барысында отчет жасау генераторы Rave- ті қолдандым. Бірінші жағдайда билеттердің орта бағасы туралы отчет жасасам Form8 (Сурет14), ал екінші жағдайда жаңа DataModule қолданып, query көмегімен ең максималды билет бағасын таптым Form13 (Сурет 15).
O Programme менюына инструкция Form9 (Сурет 16) және об авторе туралы Form10 (Сурет 17) жаздым.
Vyhod менюына Delphi –дан шығу терезесін құрдым Form11 (Сурет18).
страница 1страница 2страница 3
скачать
Другие похожие работы: