Ұлыбританияның конституциялық кұқығы

Ұлыбританияның конституциялық кұқығы.

1. Ұлыбританиядағы екі партиялық жүйе XVII ғасырдың аяғында қалыптасқан. Бірінші дүниежүзілік соғыстан бастап мемлекеттегі екі партия консервативтік және Лейбористік партиялар кезекпен билік басына келеді. Парламент сайлауларында эдетте 10 нан артық партиялар қатысады.

Кансерваторлық партия мемлекеттегі ең ірі партия саналады, оның 2 млн. нан артық мүшесі бар. Партия ресми 1867 жылы алдыңғы тори партиясының негізінде қалыптасқан. Партия помещиктер мен жоғарғы дін өкілдерінің мүдделерін қорғайды.

Партияның 11 аймақтық ұйымдары бар. Партияның жарғысы немесе нақтылы бағдарламасы жоқ. Оның орнына келесі парламент сайлауларының алдында сайлау алды манифесті қабылданады, онда партия сайлауда жеңіп шыққан жағдайда үкіметтің қызмет бағдарламасы жарияланады

Әлеуметтік - демократиялық партия 1981 ж. құрылған.

Ұлыбритания коммунистік партиясы 1920 ж. жүмысшы табының партиясы ретінде құрылған, марксизм- ленинизм позиңиясында тұрады.

Ұлыбритания кәсіп одақтары 40% жуық еңбекшілерді біріктіреді /9 млн.нан артық мүшесі бар.

Ұлыбритания бұқаралық ақпарат құралдары. Мемлекете көртеген апталық, кварталдық басылымдардан басқа 111 күнделікті күнделікті газеттер шығады.

Сот преңеденті немесе прецеденттік кұқық, яғни конститутңиялық құқық мәселелері бойынша сот шешімдерінің жиынтығы. Бұл шешімдер келешекте осыған ұқсас мәселелер қаралғанда міндетті түде ескеріледі.

Әдет құкығы , яғни конституциялық әдеттер Мемлекет өмірінің маңыз, мәселелерін шешеді, реттейді. Мысалға, конституциялық эдет бойынша , монарх парламенттің екі палатасы қабылдаған актіге қол қоймауға құқысы жоқ. Екінші мысал, парламент сайлауларында жеңіп шыққан партияның лидері үкімет құрады.

Ағылшын конститупиясының ерекшелігіне сәйкес Ұлыбританияда азаматтардың кұқықтары бостандықтары, міндеттер; арнайы белгіленбеген. Негзгі құкықтардың мазмұны заңдарда емес, әдет нормаларында белгіленген, яғни бұған сәйкес азаматтар құқық нормаларымен тыйым салынбаға барлық істерді істеуі мүмкін.

Сонымен қатар жеке тұлғаға ешкімнің тиіспеушілігі, тұрғын үй құқықтары. тінту мен қамауға алуға сот бұйрығының болу міндеттілігі т.б белгіленген.

Пассив сайлау құқынғы 21 жасқа толған Британия азаматтарына беріледі Бірақ оларға заң бойынша бірқатар шектеулер белгіленген. Біріншіден егер сайланатын адам ауыр психикалық ауруға шалынған болса, екіншіден, егер ол адам банкроттқа ұшыраған болса, сайлауда заңсыз әрекеттерге жол қойған болса егер ол адам мемлекетке қастандық істегендігі үшін жазасын өтеп жатқан болса үшіншіден депутаттың мынадай белгілі бір қызметпен сйыспайтыныдығ нәтижесінде / соттар, министрліктердегі

шенеуніктер, дипломатиялык қызметегі адамдар , әскер и қызметкерлер/.

Парламент сайлауларында орта есепппен 2300-2500 кандидаттар ұсынылады. Олардың кемшілігі консерватив жэне тейбористер партияларының өкілдері.

Обшина палатасын сайлау кезінде мемлекет 651 округке бөлінеді Әрбір округтен бір депутат сайланады.

Ұлыбританияның басқа мемлекеттерден ерекшелігі сайлауларды өткізу бойьнша арнайы органдар болмайды. Мемлекет көлемінде сайлауларды өткізуте жалпы басшылықты ішкі істер министрлігі жүзеге асырады, жергілікті жерлерде шерифтер мен жергілікті советтердін торағалары шұғылданады. Лордттар палатасы мұрагарлік жолымен қалыптасады. Оның сандық құрамы

тұрақты емес, Казіргі кезде лордттар палатасында мыңнан артық парлар кіреді: 800-ге жуық мұрагерлер лордттар: 300 ден артық, өмір бойы бекітілген пэрлар, оларға бүл атақты мемлекет алдындағы үлкен қызметтері үшін король сайлаған: бұлар мұра жолымен қалдыра алмайды: 26 діни лордттарі /2 архиспископ, 24 шіркеу епископтары /: 20 өмірінің ақырына дейін тағайындалады лорд - соттар.

Референдум институты Ұлыбританияда сирек қолданылады. Оның бүкіл тарихында үш рет референдум еткізілген,- Ұлыбритания көлемінде бір рет 1975ж/ қалған екеуі 1979ж. Шотландия мен Уэльста

5. Баскару нысаны бойынша Ұлыбритания парламенттік монархия. Бұл нысан мемлекет пайда болған IX ғасырдан бері орнатылған, тек қана 1649-1660 жылдарда ғана 11 жыл Кромвелдің республикалық басқаруда болған:

Мемлекеттік органдар жүйесінде бірінші орында монарх тұрады, ол мемлекет басшысы жэне егеменді биліктің бастауы саналады.

Ұлыбританияда корйьдік монархтың үлкен ұлына беріледі. егер ұлы; болмағанда үлкен қызына беріледі 1952 жылдан бері Англия королі Елизавета Ол Ұлыбританияның 42-монархы, әйелдерден 6 король.

Монархтың өкілдіті корольге берілген артықшылықтарда корінеді. Оған берілген артықшылықтарды екі топқа бөлуге болады: жеке және саяси

Жеке артықшылықтар қатарына оның барлық қаражаттары мемлекет есебінен болады / егер 1952ж. корольге ажыратылған сумма 475 мың фунт стерлинг болған болса, 1995 ж. ол сумма 7,9 млн.ға теңесті/. Одан ;он ол монархтын король сарайына ие болу құқығы.

Корольдің саяси өкілеттіктері формально өте кең, бірақ іс жүзінде олар пайдаланылмайды, қағазда қалып кеткен, сондықтан оларды үйықтап қалған өкілеттіктер деп атайды.

Карель әр жылы күзде парламент палаталарының бірлескен отырысында сессияны ашады, ол Премьер- Министр дайындаған баяндаманы жасайды, үкіметтің бағдарламасы туралы. Парламент қабылдаған заңдарға қол қояды. Корольдің заңға ветс қою кұқығы бар, бірақ іс жүзіңде 1707 жылдан бері вего қолданылған емес. Король парламенттің төменті палатасын / община палатасын/ таратып жібере алады.

Корель Премъер-Министрді тағайындайды, сондай құқық берілген. Дегенмен іс жүзінде парламент сайлауларында жеңіл шыққан партияның лидері Премьер-Министр болады, бұл әдет түсіне кірген.

Парламент қызметінін негізгі саласы заң шығару. одан сон, бюджет қабылдау, үкімет қызметін қадағалау. Лордттар палатасы мемлекеттегі жоғарғы сот инстанциясы болып табылады.

Британия үкіметін примьер-министр құрады, оның құрамында жүзге жуық адам бар. Үкімет құрамына төрт топтагы министірлер кіреді. Біріншіі топқа дербес мтнистірліктерің басшылары жатады. Ең маңызды министрліктердің басшылары" Кабинет" құрамъша да енгізіледі. Екінші топқа портпелсіз миннстрлер жатады, бірақ олар үкімет мүшелері. Үшінші топқа мемлекетін министрлер жатады, яғни ең ірі министрліктердің министрлерін . орынбасарлары. Төртінші топқа кіші министрлер деп аталатындар жатады, яғни парламент пен мимистрлердің қатысуын қамтамасыз ететін тағайындалатын кісілер.

Үкіметтің жэрдемші органдары болып премьер министрдің жэне әрбір министрдің қасындағы комиттер мен секретариаттар саналады.

Атқарушы билік сипатында үкіметтің негізгі қызметі парламент кабылдаған заңдарды орындау, сыртқы саясатты жүргізуде, төтенше жағдай жариялауда үкіметтің ролі үлкен.

Ұлыбритания сот жүйесі өзінің күрделілігімен таңдалы. Жоғарғы соттар қатарына - Биік / высокий/ сот, монархтың соты жөне Апелляциялық ; жатады. Биік соттың 78 судьясы бар. Бұл соттың шешімдері бойынша шағымдар Апелляңиялық сотқа беріледі. Бұл соттың қүрамында 18 судья бар. Істерді үш судья құрамында қарайды.

Монархтың соты бұл 1971 ж. актке сейкес құрылған сот органы. Бұл қылмыстық істерді қарайды. Жоғарғы соттарды өзге Англияда көптеген төменгі инстанция соттары бар Олар барлық істердің 90% жоғын қарайды. Ең маңызды: төменгі соттар азаматтардың істері бойынша графтықтарда құрылады.