скачать doc
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Ы.АЛТЫНСАРИН АТЫНДАҒЫ ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ АКАДЕМИЯСЫ
ДүНИЕ ЖҮЗІ тарихы
ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ
10- сынып
жаратылыстану-математикалық бағыт
Астана 2010
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Ы.АЛТЫНСАРИН АТЫНДАҒЫ ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ АКАДЕМИЯСЫ
ДүНИЕ ЖҮЗІ тарихы
жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математикалық бағыттағы 10-сыныпқа арналған
ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ
Алматы 2010
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 09.07.2010 жылғы №367 бұйрығымен бекітілген
Бағдарлама авторлары: Тұрлығұл Т.Т., Төлебаев Т. Ә., Жусанбаева., Мәшімбаев С.М., Тортаева Ә.
Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математикалық бағыттағы 10-11 сыныптарына арналған «Дүние жүзі тарихы» оқу бағдарламасы.– Астана, 2010. – Астана, 2010. – 16 б.
© Ы.Алтынсарин атындағы
Ұлттық білім беру академиясы, 2010
І. ТҮСІНІК ХАТ
«Дүние жүзі тарихы» пәні орта білім берудің маңызды компоненті ретінде «Адам және қоғам» білім беру саласына енгізілген.
Тәуелсіз Қазақстан Республикасының мүддесінің тұрғысынан қарасақ қазіргі кезде біздің еліміз жан- жақты байланыс жасап отырған әлем елдері мен халықтарының тарихымен жастарды таныстырудың аса қажеттігі баршаға түсінікті.
Дүние жүзі тарихы оқу пәнінің негізгі нысаны — адамзаттың жүріп өткен табиғи және әлеуметтік даму жолы (адам — табиғат — қоғам). Ол оқушыларды адамзат тарихының ең ежелгі дәуірінен осы күнге адамзат тарихының аса маңызды құбылыстарымен, оқиғаларымен таныстырады. Окушылардың жас ерекшеліктері мен дайындық дәрежесі ескеріле отырып, білім беру, тәрбиелеу, дамытушылық жағынан ең маңызды деректер, оқиғалар, құбылыстар, тарихи үрдістер, тарихи-ғылыми ұғымдар іріктеліп алынады. Бұл тарихи объектілер адамзаттың кез келген қоғамының қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдениет сияқты маңызды салаларын қамтитын болғандықтан оқушыларға адамзат қоғамының тарихын толық түсінуге мүмкіндік береді.
«Дүние жүзі тарихы» оқу пәнінің мақсаты - жас ұрпақты әлеуметтік белсенділікке, адамзат басынан кешірген аса елеулі тарихи оқиғалармен, ол жинақтаған бағалы құндылықтармен таныстыра отырып, жауапкершілікке, тиянақтылыққа, әлем халықтарының тарихы мен мәдениетін сүюге тәрбиелеу болып табылады
«Дүние жүзі тарихы» пәні бойынша төмендегідей міндеттерді жүзеге асыру көзделеді:
оқушыларға адамзат қоғамының ежелгі заманнан бүгінгі күнге дейінгі даму тарихы туралы жүйелі білім негіздерін бере отырып, олардың ғылыми көзқарасын қалыптастыру;
дүниежүзі халықтарының тарихын тығыз байланыста қарастыра отырып, оқушыларды халықтар арасындағы өзара түсінушілік, бір- біріне деген жақындық идеясына тәрбиелеу;
тарихи үрдістің көп қырлылығын, көп түрлілігін көрсете отырып, оқушыларды дүниежүзілік тарихи дамудың балама мүмкіндіктері барын түсінуге, соған қарай тарих ғылымын шығармашылықпен қарауға үйрету;
оқушылардың дүниежүзілік мәдениетке, жеке халықтардың және отанымыздың рухани байлығын құрметпен қарауға дайындау;
оқушыларды бейбітшілік пен ынтымақтастық рухында тәрбиелеу, олардың бойында шовинизмге, ұлтшылдыққа, нәсілшілдікке, соғысқұмарлыққа қарсылық сезімін сіңіру, аздамзат прогресінің маңызды мәселелерін шешуге өзіндік үлес қосуға тәрбиелеу;
тарихи материалды дұрыс іріктеп, сапалы оқыту арқылы оқушыларды ізгіліккке, саналылыққа, адамгершілікке, имандылыққа, еңбеке сүйгіштікке, олардың жоғары эстетикалық талғамын қалыптастыру;
оқушылар бойында қоршаған орта мен табиғатқа ұқыптылықпен қарап, қорғау сезімін қалыптастыру;
оқушылардың тарихи білімді шығармашылықпен қолдану, тарихи деректермен жұмыс істеу, тарихи оқиғалар мен құбылыстарды салыстырамалы талдау негізінде ой елегінен өткізе біліу дағдыларын қалыптастыру;
Отаны мен халқы алдындағы жаупкершілігін сезінетін жас ұрпақтың азаматтық ұстанымын қалыптастыру
Пән бойынша оқу жүктемесі
Қазақстан Республикасы мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартының типтік оқу жоспарына сәйкес «Дүние жүзі тарихы» оқу пәні бойынша оқу жүктемесі:
10 сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында – 34 сағатты құрайды.
Оқу пәні мазмұнының вариативті бөлігі.
Қазақстан Республикасы мемлекеттік жалпыға міндетті орта білім беру стандартындағы базалық білім мазмұны аясында мектептің мүмкіндігін және оқушылар мен ата-аналардың талап-тілектерін ескере отырып, таңдау тақырыптары ұсынылады. «Еуропалық қайта өрлеу», «Капитал билеген әлемде», «Өнеркәсіп тарихынан», «Халықаралық сауда жолдары», «Қазіргі алып құрылыстар».
ІІ. ОҚУ ПӘНІНІҢ БАЗАЛЫҚ МАЗМҰНЫ
10-сынып
(барлығы 34 сағат, аптасына 1сағат)
І бөлім. ХХ ғасырдың басындағы дүние жүзі (3сағат)
Кiрiспе (1 сағат).
Қазiргi дүние жүзi тарихы курсы бүгiнгiмен ұштасқан дүние жүзi тарихының бөлiмi. Дүние жүзi бiртұтастыққа қарай бет алды.
ХХ ғасыр басындағы дүние жүзiнiң саяси картасы. Еуропа мемлекеттерiнiң саяси құрылысы. Ұлттық мемлекет идеясы мен экономикалық интеграцияландыру процесi. Ұлы державалардың экспансиясы. Дүние жүзiн бөлiсу мәселелерi.
Еуропадан тысқары дүние жүзi. Азия мемлекеттерi (Қытай, Жапония, Корея, Монғолия). Жартылай және отар елдер. Еуропалық мемлекеттердiң үстемдiк етуiнiң түп негiздерi. Ұлттық сана және азаттық қозғалыстарының өрлеуi. Дүние жүзiнiң бiр тұтастығы. Өркениеттер байланысы. Еуропаландыру.
Бiрiншi дүниежүзiлiк соғыстың басталуы және барысы. Шiлде дағдарысы. Соғысқа қатысушы мемлекеттердiң жоспарлары. Шлифен жоспарының күйреуi. Жаңа одақтар. Еуропадағы соғыс қимылдары. Азиядағы соғыс қимылдары.
ІІ бөлім. Соғыстан кейінгі дүние жүзі (5 сағат)
Версаль-Вашингтон жүйесi (1 сағат)
Келiсiм шарттары. Париж конференциясы. АҚШ. Вильсонның “14 пунктi”. Жеңушi елдер арасындағы қарама-қайшылықтар. Версаль бейбiт келiсiм шарты. Ұлттар Лигасы. Жаңа мемлекеттердiң құрылуы. Вашингтон конференциясы. Версаль-Вашингтон жүйесiнiң баянсыздығы. 20-жылдардағы халықаралық қатынастардың тұрақтануы. Германия жағдайын жеңiлдету. Рейннiң кепiлдiк пактысы. Женева конвенциясы. АҚШ-тың оқшаулануы.
Демократиялық толқындардың көтерiлуi және төмендеуi (1 сағат)
Бұқаралық қозғалыстардың артуы. Дамудың екi жолы. Революциялар. Веймар республикасы. Реформалар. Демократиялық толқындардың жетiстiктерi мен төмендеуi. Жұмысшы және социалистiк қозғалыстың жiктелуi. Экономикалық көтерiлу. Компартиялардың ықпалының төмендеуi және социал-демократияның нығаюы.
АҚШ. “Жаңа бағыт” саясаты және Латын Америкасы елдерi (1 сағат)
АҚШ-тағы экономикалық дағдарыстың ерекшелiктерi. Президент Ф. Рузвельт және оның “жаңа бағыт” саясаты. Алғашқы “жүз күн”. Американдықтардың көңiл-күйiндегi өзгерiстер. Кәсiподақ қозғалысының өрлеуi. Үкiмет саясатындағы “солға қозғалу” және iшкi саяси күрестiң шиеленiсуi. Жоғары сот реформасы және оның сәтсiздiкке ұшырауы. Жаңа дағдарыс. 1938 жылғы реформалар. “Жаңа бағыттың” маңызы. Бұқара санасындағы өзгерiстер. АҚШ-тың сыртқы саясаты.
Франция мен Испаниядағы халықтық майдан ( 1сағат)
Франция. Парламенттiк дағдарыс және фашизм қатерi. Елдегi антифашистiк майданның қалыптасуы. Халықтық майдан идеясы және оның жүзеге асырылуы. Франциядағы халықтық майданның жеңiсi. Мантиньон келiсiмi. 1936 жылғы заңдар. Франция халықтық майданындағы ала ауыздықтың басталуы және халықтық майданның тарауы. Халықтық майданның маңызы.
Испания. Республика және революция. Халықтық майданның жеңiсi. Испаниядағы франкшiлдердiң билiгi. Азамат соғысы майданындағы халықтық майданның ұстанған саясаты. Испан фашизмi және франкизмнiң ерекшелiктерi.
Италия мен Германиядағы фашизм (1 сағат)
Б. Муссолини басқарған фашистiк партияның үкiмет басына келуi. Фашистiк-тоталитарлық режимнiң орнауы. Италия фашизмiнiң ерекшелiктерi. Муссолини үкiметiнiң сыртқы саясаты.
Германияда фашизмнiң пайда болуы. Веймар республикасындағы дағдарыс. Фашистердiң билiкке келуi. Тоталитарлық диктатураның орнауы. Демократияны жою. Жаңа экономикалық саясат. Экономиканы милитаризациялау. Немiс экономикасын қайта құрудың қортындылары. Германиядағы өмiр сүру жағдайы. Антисемитизм. Адамдарға бақылаудың қойылуы. Германияның сыртқы саясаты. Соғысқа дайындық
Екінші дүниежүзілік соғыс –адамзат тарихындағы ең ірі шиеленіс. (2сағат)
Дүниежүзiлiк соғыстың басталуы. Германияның КСРО-ға шабуылы және Тынық мұхит соғысы (1 сағат)
Соғыс қарсаңындағы Еуропадағы саяси дағдарыс. Германияның Польшаға басып кiруi және екiншi дүниежүзiлiк соғыстың басталуы. Соғыстың ауқымы. Соғыс қимылдарының сипаты. Соғыс кезеңдерi. Батыс майдандағы жағдай. КСРО-ның Финляндияға қарсы агрессиясы және Прибалтиканы басып алуы. Францияның жеңiлiске ұшырауы және Италияның соғысқа кiрiсуi. Англияның жағдайы. У. Черчилль. Африка мен Балқандағы соғыс. Үштiк пакт. “Барбаросса” жоспарының қабылдануы.
Ұлы Отан соғысының басталуы. 1941-1942 жылдардағы Кеңес әскерлерiнiң барлық майдандарда күйрей жеңiлу себептерi. Осы төңiректегi қазiргi көзқарастар мен пiкiрлер. Кеңес-герман майданының екiншi дүниежүзiлiк соғыстың басты майданына айналуы. Жапон агрессиясының Азия мен Тынық мұхитындағы өрiстеуi. Перл-Харбор. Тынық мұхитындағы соғыс қимылдары. Үштiк Одақ елдерiнiң жетiстiктерi. АҚШ-тың соғысқа кiрiсуi. Солтүстiк Африкадағы соғыс қимылдары.
“Қырғи қабақ соғыс”. НАТО мен Варшава Шарты Ұйымы. Дүниежүзiлiк саясат циклдары (2 сағат)
“Қырғи қабақ” соғысының пайда болу себептерi. АҚШ пен КСРО-ның халықаралық өмiрде алдыңғы қатарға шығуы. Трумэн докторинасы. АҚШ-КСРО тай-таластығының ұлғаюы. Жаппай қарулану бәсекелестiгi. Маршалл жоспары. Дүние жүзiнiң екi лагерге бөлiнуi. НАТО-ның құрылуы. Варшава Шарты Ұйымы. АҚШ-тың ядролық қарудағы монополиясын жою. Милитаризм. “Қырқи қабақ соғыстың” салдарлары
АҚШ және Батыс Еуропа елдері (1945-2008) (3 сағат)
Соғыстан кейiнгi Еуропа.
“Рахатты мемлекет” қайнар көзi. “Рахатты мемлекеттiң” белгiлерi. Жаңа халықаралық шарттар. Еңбек қатынастарын реттеулер. Еуропа интеграциясы. “Рахатты мемлекет” тоталитарлық мемлекеттiң баламасы ретiнде. 70-80-жылдардағы экономикалық дағдарыс. НТР. “Консервативтiк толқын”.
АҚШ-тың соғыстан кейiнгi жағдайы. Басшылардың ауысуы. Республикашылдардың ықпалының артуы. Трумэн стратегиясы. Еңбек қатынастары. “Қырғи қабақ соғыс” және шпиондықтың өсуi. Республикашылдардың жеңiсi. Д. Эйзенхауер.
Азаматтық құқық үшiн қозғалыс. Кеннеди саясаты. Линдон Джонсон. Жастар қозғалысы. “Екпiндi 60-ншы жылдар”. Никсон саясаты. “Уотергейт жанжалы”. Д. Картер мен Р. Рейганның саясаты. 90-ншы жылдардағы АҚШ. Д. Буш пен Б. Клинтон әкiмшiлiгi. 90- жылдар соңындағы АҚШ-тың сыртқы саясаты. АҚШ-Ирак соғыстары. 90- жылдар соңындағы АҚШ-тың халықаралық саясаттағы ықпалы. АҚШ-тың НАТО-дағы орны және БҰҰ -мен қатынасы. Американ демократиясының ерекшелiктерi. ХХI ғасыр басындағы АҚШ.
Екiншi дүние жүзiлiк соғыстан кейiнгi Латын Америкасындағы өзгерiстер. Дамудың жаңа кезеңi. АҚШ саясаты. Кариб дағдарысы. 80-жылдардағы демократиялық толқындар. Кариб бассейнiндегi елдер. ХХI ғасыр басындағы Латын Америкасы.
Ұлыбритания және Франция (1сағат)
Соғыстан кейiнгi Ұлыбритания. Лейбористер саясаты. Билiкке консерваторлардың қайта оралуы. Экономикалық даму қарқынының төмендеуi. Солтүстiк Ирландия проблемасы. Ұлыбритания және Еуропа. Ольстер проблемасы. М. Тэтчер саясаты. Фолкленд соғысы. Экономикалық бетбұрыс. М. Тэтчердiң отставкақа кетуi. Лейбористердiң билiкке келуi. Э. Блэр үкiметiнiң саясаты. Э. Блэрдiң “үшiншi жолы”. ХХ ғасыр соңындағы Англияның сыртқы саясаттағы орны. ХХI ғасыр басындағы Англия
Францияның соғыстан кейiнгi жағдайы. Уақытша режим. Саяси күштердiң ара салмағы. Төртiншi республика конституциясы. Экономикалық өрлеу. “Қырғи қабақ соғыс” және Төртiншi республика. Алжир мәселесi. Бесiншi республика конституциясы. Ш. де Голльдiң қызметi. 1958 жылғы сайлау. Алжир мәселесiн шешу. Экономиканы үлгiлеу. 1968 жылғы мамыр оқиғасы. Де Голль отставкасы. Солшыл күштердiң жеңiсi. Ж. Ширак үкiметi. Миттеранның қайта сайлануы. Ж. Ширак президент тұғырында. ХХ ғасыр соңындағы Францияның сыртқы саясаттағы орны. Қазiргi француз қоғамы. ХХI ғасырдағы Франция.
Германия және Италия Федеративтiк Республикасы (1 сағат)
Соғыстан кейiнгi Германия. Германиядағы оккупациялық режим. “Қырғи қабақ соғыс” және Германия. ГФР конституциясының қабылдануы. Алғашқы бундестагқа сайлау. ГФР-дiң жағдайының өзгеруi. Экономиканың дамуы және оның себептерi. Сыртқы саясат проблемалары. Саяси күштердiң топтасуы. Социал-демократтардың үкiметi. Iшкi өмiрдегi өзгерiстер. Жаңа саяси қайта топтасулар. Г. Коль саясаты.
ГДР-дағы “социализм негiздерi”. 80-жылдардақы ГДР-сындағы әлеуметтiк-саяси дағдарыстар. Берлин қабырғасының құлауы. Германияның бiрiгуi. Шредер саясаты. 90-ншы жылдардың соңындағы Германия. Қазiргi немiс қоғамы. ХХI ғасыр басындағы Германия.
Соғыстан кейiнгi Италия. Республиканың жариялануы. Де Гаспери. Центризм. Италия экономикасының дамуы. ИКП рөлi. ХДП-нiң ықпалының төмендеуi. Саяси тұрақсыздық. Мафия. Саяси дағдарыс. “Үшiншi фаза” идеясының күйреуi. Партиялық жүйенiң ыдырауы. 90-ншы жылдардағы Италия. С. Берлускони үкiметi. ХХI ғасырдағы Италия.
Шығыс Еуропа (1945-2008) (2сағат)
Кеңес Одағы (1945-1989 жылдар)
Соғыстан кейiнгi КСРО-дағы қоғамдық-саяси ахуал. “Қырғи қабақ” соғысы және КСРО. КСРО-АҚШ бәсекелестiгi. КСРО-ның Шығыс Азиядағы дау- жанжалдарға қатысуы. КСРО - ҚХР жанжалы. Л. Брежнев. Экономикалық тоқырау. Кеңес қоғамындағы тоталитарлық социализм көрiнiстерi. КСРО әскерлерiнiң Ауғанстанға енуi. Ауған соғысы. 80-жылдардың ортасындағы кеңес қоғамындағы өзгерiстер. М. Горбачев командасының билiк басына келуi. КСРО мен АҚШ-тың жақындасуы. Қайта құру. 80-жылдардың соңындағы КСРО-дағы әлеуметтiк, экономикалық, саяси және ұлтаралық саясаттардың дағдарысқа ұшырауы. М. Горбачевтiң кеңес қоғамын қайта құру идеясының күйреуi. 50-80 жылдар аралығындағы кеңес қоғамы туралы қазiргi көзқарастар.
Шығыс Еуропадағы және Азиядағы социалистiк елдер ( 3 сағат)
Шығыс Еуропа дүниежүзiлiк соғыстан кейiн. Саяси жүйедегi өзгерiстер. Жоспарлы экономика. Сыртқы саясат. Социалистiк қайта құрулардың қорытындылары. Саяси дағдарыстар. Саясаттағы өзгерiстер. 1968 жылғы Чехословакиядағы оқиға. Экономикалық жағдайдың нашарлауы. Әлеуметтiк проблемалар. Тоталитарлық социализмнiң дағдарысы. “Социализмдi жаңалау” қозғалысы. “Темiр перденiң” күйреуi. Румыниядағы оқиға. Чаушеску диктатурасының құлауы. Демократиялық революциялар. Болгария. ГДР-ның ГФР-сына қосылуы. Чехословакияның бейбiт жолмен бөлiнуi. Югославиядағы жанжалдар. С. Милошевич үкiметiнiң саясаты. Ұлтаралық шиеленiстер. Интеграциялық революциялар. Ұлтаралық шиеленiстер. Интеграциялық процестер. Шығыс Еуропадағы жас мемлекеттер проблемалары. Жеке елдердегi саяси жөне экономикалық iлгерiлеулер. ХХI ғасыр басындағы Шығыс Еуропа мемлекеттерi.
Соғыстан кейiнгi Қытайдың экономикалық даму ерекшелiктерi. “Үлкен секiрiстiң” күйреуi. “Мәдени революция”. Сыртқы саясат. Қытай-КСРО дипломатиялық байланыстарының шиеленiсуi. Тайвань проблемасы. Маоны сынау. Жоспарлы-нарықтық экономика. 80-90 жылдардағы экономикалық реформалар. Дэн Сяопин. Саяси режимнiң күшеюi. Гонконг. 90- жылдар соңындағы Қытайдың дүние жүзiнiң алдыңғы қатарлы мемлекеттер қатарына қосылуы. 90- жылдар соңындағы Қытайдың сыртқы саясаттағы рөлi. ХХI ғасыр басындағы Қытай.
Монғолия. Капитализмге соқпай өту проблемасы. КСРО-Монғолия, ҚХР-Монғолия, Қазақстан-Монғолия қатынастары. ХХI ғасыр басындағы Монғолия.
Жапония ,Оңтүстiк Корея (1 сағат)
Екiншi дүниежүзiлiк соғыстан кейiнгi Жапония. Экономикалық реформалар. Бейбiтшiлiк келiсiм шартын дайындау. С.Иосида және оның саясаты. Экономикалық даму. Сыртқы саясат. 70-80 жылдардағы дағдарыс құбылыстары. ЛДП дағдарысы және одан шығу. Жапония - Азия-Тынық мұхит аймағындағы экономикалық және ғылыми орталық. 90- жылдардағы Жапонияның сыртқы саясаты. Ресей-Жапония қатынастары. Курил мәселесi. ХХI ғасыр басындағы Жапония.
Оңтүстiк Корея. Кореяның екiге бөлiнуi. Агрессиядан кейiнгi Оңтүстiк Корея. Елдегi экономикалық реформалар. 90- жылдардағы Оңтүстiк Кореяның сыртқы саясаты.
Солтүстiк Кореяның даму бақыты. Елдегi тоталитарлық жүйе. 90- жылдардағы Солтүстiк Корея. Қазiргi халықаралық қатынастардағы Солтүстiк Корея проблемасы. Қос Кореяның бiрiгу идеясының күн тәртiбiне көтерiлуi. ХХI ғасыр басындағы Корей түбегi.
Отаршылдықтың күйреуi (1 сағат)
Азия мен Африкада тәуелсiз мемлекеттердiң пайда болуы. Жас мемлекеттердiң проблемалары. Өтпелi кезеңге ену. “Үшiншi дүние”. Экономикалық еркiндiк үшiн күрес. Экономикалық қиыншылықтардың күшеюi. “Үшiншi дүние” елдерiнiң жiктелуi. Үлгiлеудегi табыстар. Сыртқы саясат. Қосылуға қарсы қозғалыстар және интеграциялық процестер.
Азия елдерi ( 4 сағат)
Оңтүстiк-Шығыс Азия. Үлгiлеудiң сипаты. Вьетнам соқысы. Вьетнамның бiрiгуi. Қытаймен шиеленiс. ОША-дағы экономикалық реформалар. АСЕАН-ның құрылуы. Индонезияның дамуы. ХХI ғасыр басындағы Азия мемлекеттерi.
Оңтүстiк Азия. 1947 ж. 15 тамызда қабылданған Үндiстанның тәуелсiздiгi туралы заң. 1950 жылғы Үндiстан Конституциясы. Джавахарлал Неру. Индира Ганди. Террорлық әрекеттердiң белең алуы. Мемлекет қайраткерлерiне қастандық. Үндiстанның қазiргi кезеңдегi дамуы.
Пәкiстан ислам республикасы. 1970-1980 жылдардағы маңызды реформалар. Экономикалық артта қалушылықты жою. Бангладеш. Исламның ықпалы. Сыртқы және iшкi саясаты. Үндiстан-Пәкiстан қатынастарының шиеленiсуi.
Оңтүстiк-Батыс Азия. Аймақтық проблемалар. Түркия. Реформалар. Екiншi дүние жүзiлiк соғыстан кейiнгi Түркияның экономикалық және саяси дамуы. Т. Өзал. С. Демирел. Түркияның қазiргi кезеңдегi дамуы. ОБА елдерiнiң даму жолдары.
Ирандағы 1979 жылғы революция. Р. Хомейни. Иранның әлеуметтiк-экономикалық даму ерекшелiктерi. Иран-Ирак соғысы.
Ауғанстан. Моджахедтер қозғалысы. КСРО-ның Ауғанстандағы саясаты. Талибтер қозғалысы. Ауғанстандағы азамат соғысы. Ауған проблемасының АҚШ және одақтастардың қатысуымен шешiлуi.
Парсы шығанағы мемлекеттерi. Араб мемлекеттерi және мұнай саясаты. Ирактың парсы шығанағында жүргiзген агрессиялық саясаты. С. Хусейн. Парсы шығанағы мемлекеттерiнiң экономикалық гүлденуi. Түбектегi саяси дағдарыстардың шиеленiсуi. С. Хусейн режимiнiң құлауы.
Араб елдерi және Африка елдерiнiң тәуелсiздiкке ұмтылуы. (1 сағат)
Сирия, Ливан, Иордания, Оман, Иемен, Бахрейн, Кувейт, Катар және Магриб елдерi. Ливия революциясы. Африкадағы араб елдерi. Египет: даму кезеңдерi. Этникалық шиеленiстер. Судан. Тунис. Алжир. Марокко. Араб елдерiнiң саяси жөне экономикалық дамуы. Араб-мұсылман әлемi. Дәстүрлi ислам мөдениетi. ХХI ғасыр басындағы араб дүниесi.
Отаршылдық жүйенiң ыдырауы және күйреуi. Африка құрлығы елдерiнiң төуелсiздiкке қол жеткiзуi. Модернизациялау және мәдени-өркениеттi блоктарды таңдау жолы. Әлеуметтiк, экономикалық және саяси дамуы.
Африка елдерi отарлық бұғаудан босау жолында. “Қырғи қабақ соғыс” және оның Африкаға ықпалы. БАЭ құрылуы. Мемлекетаралық шиеленiстер. 80-90 жылдардың қиыншылықтары. ОАР-ындағы реформалар. Ф.Клерк және Н.Мандела. ХХI ғасыр басындағы Африка құрлығы.
ХХ ғасырдың соңы - ХХI ғасырдың басындағы өркениеттi елдердiң дамуы (2 сағат)
Постиндустриалды қоғам және оның белгiлерi. Постиндустриалды қоғамға өту. “Үлкен сегiздiк елдерi” және халықаралық қатынастардағы жаңа тенденциялар. БҰҰ-ның халықаралық процестерге ықпалы. Азия, Африка елдерiнiң даму жағдайы. ХХ ғасырдың соңы -ХХI ғасырдың басындағы экономикалық саясат. Қазiргi заманның негiзгi нышандары.
Дүние жүзiндегi демократиялық процестер. Өркениеттi елдердiң демократиялық қоғам орнатудағы жетiстiктерi (АҚШ, Жапония, Англия, Франция, Германия т.б.). Батыс мемлекеттерiнiң саяси дамуы. Дүние жүзiнiң саяси даму ерекшелiктерi. Азаматтық қоғам. Адам құқығының алдыға шығуы. Қоғамдағы әдiлеттiлiк. Демократия және сайлау жүйесiнiң дамуы. Плюрализм егемендiгi. Мемлекеттiк емес ұйымдардың дамуы. Құқықтық қоғам. Заңның үстемдiгi.
ХХI ғасыр басындағы дүние жүзiнiң өзектi проблемалары (1 сағат)
Жаңа өркениет жолына түсу. Өркениет тұтастығы. Мемлекеттер санының көбеюi. БҰҰ-ның Қауiпсiздiк Кеңесi. Халықаралық терроризммен күрес. Терроризм ошақтары. 2001 жылдың қыркүйегiндегi АҚШ-тағы теракттар. Таяу Шығыстағы террорлық әрекеттер. Ресейдегi теракттар. Қазiргi дүние жүзiнiң проблемалары. Жаһандану проблемалары. Жаһандану процесiндегi қарама-қайшылықтар. Артта қалушылықты жою проблемасы. Дүниежүзiлiк экология проблемалары. Демографиялық проблема. Дүние жүзiнiң бiр-бiрiне төуелдiлiгi. ХХI ғасыр басындағы дүние жүзi.
XX ғасыр соңындағы дүние жүзі (1 сағат)
XX ғасыр басындағы қоғамдық сана. Қоғамдық санадағы бетбұрыс. XX ғасырдағы ғылым. Ғылым және қоғамдық пiкiр. Қоғамдық-философиялық ой-пiкiр. Өнердегi жаңа құбылыстар. Әдебиеттегi модернизм. XX ғасыр өнерi мен әдебиетiнiң көп үндiлiгi. Неоромантизм. Символизм. Мәдениеттегi жаңа құбылыстар.
Қорытынды - 1 сағат
ІІІ. ОҚУШЫЛАРДЫҢ ДАЙЫНДЫҒЫНА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР
Білім алушылар:
қазiргi дүние жүзiнiң даму бағыттарымен таныс болуы керек, халықаралық қатынастардың және дүние жүзiлiк жаңа тәртiптер дамуының негiзгi тұжырымдамаларын бiлуi қажет;
XX ғасырдағы негiзгi қоғамдық және саяси қозғалыстардың мәнiн, олардың формалары мен қызметтерi қорытындыларын сипаттай алуы тиiс;
XX ғасырдағы Ресей, Еуропа, Америка, Орта Азия жөне Африка елдерiнiң саяси жөне экономика тарихындағы аса маңызды оқиғаларды айта бiлуi;
қазiргi заман тарихында реформалар мен революциялардың алатын орны мен маңызын ашуы;
XX ғасырдағы халықаралық қатынастардың және сыртқы саясатының негiзгi кезеңдерi мен бағыттарын айтуы;
нақты жағдайда елдердiң, лидерлердiң, блоктардың, қозғалыстардың ұстанымдарын салыстыру, оларға баға беруi;
XX ғасырдағы ғылым мен техниканың негiзгi жетiстiктерi туралы, қоғамдық ойлардың дамуы жөнiнде әңгiмелеу, қазiргi заман тарихындағы идеялық ағымдардың рөлiн, идеология мен саясаттының байланысын ашуы;
XX ғасырдың II жартысындағы дүние жүзi саяси картасындағы өзгерiстердi;
XX ғасырдың II жартысындағы дүние жүзi халықтарының ұлттық бостандық пен әлеуметтiк прогреске жетудiң басты бағыттарын;
дамудың түрлi қоғамдық жүйесi мен үлгiсiн таңдап алған Батыс, Шығыс, Азия, Африка елдерiнiң әлеуметтiк-экономикалық және саяси өмiрiнiң негiзгi белгiлерi мен динамикасын;
XX ғасырдың II жартысындағы халықаралық қатынастар дамуының негiзгi кезеңдерi мен бағыттарын;
“Соғыс және бейбiтшiлiк” проблемаларының көрiну ерекшелiктерiн;
адамзаттың ауқымды проблемаларын (пайда болуы және динамикасы);
қазiргi ауқымды проблемаларды шешудегi аймақтық және халықаралық ынтымақтастық төжiрибесiн;
деректердi жан-жақты оқу арқылы және теориялық бiлiмдi (тарихи, қоғамтану) қолдану негiзiнде өткен және қазiргi фактiлердi белгiлi жүйеде талдау, салыстыру, қорыту;
қоғамдық құбылыстардың дамуын және нақты тарихи жағдайын қарастыру және сипаттау;
тарихи дамудың жекелеген заңдылықтарын түсiндiру, оқыған курс мысалдарымен оларды нақтылау;
тарихи оқиғалар мен құбылыстарға, тарихи тұлғалар қызметiне баға беру;
тарих бiлiмiн қазiргi қоғам дамуының әлеуметтiк-экономикалық, экологиялық және басқа да түрлi проблемаларын талдауға қолдана бiлу;
тарихи оқиғаларға қатысты әр түрлi көзқарастарды салыстыру, өз пiкiрiн дөлелдеу;
конспектiлер, тезистер жазу, рефераттар дайындау және баяндамалар әзiрлеу, тарихи пiкiр-сайыстарға қатысу;
әр түрлi бiлiмдiк деректер: оқу әдебиеттерi, тарихи құжаттар, естелiктер, статистикалық мәлiметтер, мерзiмдiк басылымдармен жұмыс iстеу.
ІV. ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ЖҮЙЕСІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Дүние жүзі тарихы оқыту барысында әр түрлі әдіс- тәсілдер қолданылады.
Иллюстрациялап түсіндіру әдісі – бұл мұғалімнің ауызша баяндауын және әңгімелеп тұрып, пайдаланатын басқа құралдарды (оқулықпен, интерактивті тақтаны, түрлі суреттер мен кестелерді, буклетерді және көркем әдебиетті) қамтиды. Бұл әдісті қолдану барысында мұғалімде, оқушыларда қызмет жасайды. Соның нәтижесінде оқушылар өздігінше жұмыс жасауға үйренеді.
Ішінара іздену әдісі – оқушыларды бірте-бірте белгілі бір проблемаларды өздігінше шеше алу дәрежесіне дейін жеткізуді көздейді. Мәселен, бояулы суретке, құжатқа түрлі сұрақ қоя отырып, проблеманы шешуге, оқулық мәтінімен байланыстыра оқытуға үйретеді.
.Информациялы – рецептивті әдісі – әңгіме, әңгімелесу, экскурсия түрінде, ауызша және жазбаша жүзеге асырылады. Білімді әңгімелеу негізінде оқулық бойынша жүргізіледі. Бұл әдіс мұғалімнің басшылығымен, оқулық, құжат, сурет, әңгіме экскурсия барысында ұштастырыла пайдаланылады.
Әңгімелесу әдісі – бұл әдістің білімдік те, тәрбиелік те және дамытушылық та маңызы зор. Ол бүкіл сыныпты қамтиды, оқушылардың белсенділігін арттырады, олардың таным қызметін, шығармашылықпен жұмыс жасау қабілетін дамытады және оқыту барысында ұжымдық сипаттада жүргізуге болады.
Репродуктивті әдіс – Оқушыларға қажетті біліктерді қалыптастыруды көздейді.Бұл әдісті пайдалану кезінде оқушылар мұғалімнің басшылығымен оқытып үйреткен білімді өздігінше бірнеше рет және әртүрлі жағдайда еске түсіруге мүмкіндік беретін жұмыс түрін атқарады. Мәселен, бүгін өтілген тарихи оқиғаны бұрын оқытылып кеткен, ұқсас белгілеері мен ерекшеліктерін табады, өтілген материал бойынша жоспар жасайды, тарихи фактілерге өздігінше нақты мысалдар келтіреді, түрлі схемалар, кестелер сызады.
Тарихи құжаттарды пайдалануда осы циклды оқытудағы маңызды әдістердің бірі.Тарихи құжаттар өткен дәуірдің ескерткіші. Олар оқушыларға оқытып жатқан материалды нақтылай түсуге, өткен оқиғалардың бейнесін айқынырақ елестетуге, сол дәуірдің ерекшелігін дәл көрсетуге көмектеседі. Заңдардың, бұйрықтардың, хаттардың, естеліктердің, мемуарлардың үзінділерімен таныса отырып оқушылар белгілі оқиға, құбылыс туралы жан-жақты мәлімет алады. Тарихи құжаттарды оқу және талдау оқушылардың білімін кеңейтеді, олардың ойлауын дамытады, деректермен өздігінше жұмыс жасау шеберлігін ұштай түседі. Мұғалімнің тапсырмасы бойынша оқушылар үйде шағын шығарма, тарихи құжаттар бойынша конспект, хабар жасап келеді.
Біліктерді қалыптастыру әдісі – біліктерді қалыптастырудың білімдік, тәрбиелік және дамытушылық маңызы зор. Оқушы белгілі бір білікті меңгеруге байланысты өздігінше жұмыс жасайды. Оқушылар синхрондық кестелер сызады, тарихи текстің кеңейтілген жоспары, тарихи қайраткерлердің, құбылыстардың салыстырмалы сипаттамасы, бірыңғай тарихи оқиғалар мен құбылыстарды салыстырып ұқсастықтары мен айырмашылықтарын табу, тарихи карталар мен сызбалардың мазмұнын өз әңгімесіне пайдалану, оқулықтағы кейбір мәселелерді өздігінше оқып, меңгереді.
Ақпараттық – коммуникациялық технология әдісі. Оқу-танымдық іс-әрекетін дамыту үшін қолданылады. Осы арқылы білім алушылар мәтінмен жұмыс жасауға үйренеді, яғни көпшілікке арналған ақпараттық нысандармен қалыпты жұмыс жасау құралдарын меңгереді. Олар ақпаратты материалдарды жинаудың жаңа тәсілдерін игеріп, пайдаланады. Хрестоматиялық материалдар негізінде электронды карталарды тақырыптар бойынша пайдалануға болады. Қорытынды сабақтарда кешендік тестілеуді компьютерлік тестілеу әдісі арқылы өткізуге болады.
Зерттеу әдісі – Шығармашылықпен жұмыс жасау тәсілін және білім мен біліктерді толық үйретіп, меңгертуді мақсат етеді. Зерттеу әдісі – ғылыми тұрғыда танып білудің тәсілдерін меңгеруге көмектеседі; шығармашылықпен жұмыс жасаудың белгілерін қалыптастырады; өздігінше зерттеу жұмысын жүргізуге оқушылардың ынтасын ұштайды; оқушылар білімді толық әрі саналы іздену арқылы меңгереді.
Проблемалық зерттеу әдісі – оқушылардың ойлауын, қиялын дамытуға, эмоция туғызуға, бұрын алған білімдерін қайта еске түсіруге мүмкіндік береді. Демек жаңа білімдерді меңгеруге оқушылар белсене қатыстырылады, сөйтіп білімді берік меңгереді, ойлау қызметі одан әрі дамиды.
Тарихтан жаңа тақырыпты үйреткенде проблемалық баяндау әдісін қолдану барысында материалдық мәдениет ескерткіштері, бейнелеу өнерінің шығармаларымен жұмыс жасау арқылы да болады.
Тарихи - көркем шығармаларды пайдалану әдісі – Тарихи- көркем шығармамен сабақ барысында өзіндік жұмысын ұйымдастыруға болады. Мұндай тәсілдер дамытуға пайдасы көбірек тиеді. Оқушылар көбіне тарих оқулығындағы текспен және көркем әдебиет үзіндісімен қатар жұмыс жасайды. Оқушылар тарихи құжаттарды, басқа да әдебиеттер мен деректерді пайдалана отырып, өздігінше конспект, реферат, тезис, баяндама дайындайды.